Kiến Thức
Rượu men lá Bằng Phúc là gì?
Th8
Rượu men lá Bằng Phúc là gì? Trong các loại rượu truyền thống Việt Nam, rượu men lá Bằng Phúc (Bắc Kạn) nổi bật với hương vị đặc trưng từ men lá rừng và quy trình sản xuất khắt khe. Rượu không chỉ là thức uống mà còn là di sản văn hóa đạt chuẩn OCOP 4 sao – Đẳng cấp cao nhất trong phân khúc rượu men lá chính danh. Vậy điều gì làm nên danh tiếng của loại rượu này?
I. Rượu men lá Bằng Phúc là gì, nguồn gốc từ đâu?
Rượu men lá Bằng Phúc là loại rượu gạo lên men tự nhiên bằng công thức men lá đặc biệt, sản xuất tại xã Bằng Phúc (Chợ Đồn, Bắc Kạn), do người dân tộc Tày đã truyền lại bí quyết qua nhiều thế hệ. Khác biệt cốt lõi giữa rượu men lá Bắc Kạn với các nơi như rượu men lá hà giang, rượu men lá lạng sơn, rượu men lá hoà bình, rượu men lá bắc giang, rượu men lá tuyên quang nằm ở:
- Men lá đa dạng: Kết hợp 20 loại thảo dược rừng (tùy bí quyết gia truyền từng cơ sở). Các loại lá thảo dược chọn lọc từ núi rừng tự nhiên, phụ thuộc vào địa hình, điều kiện thời tiết chỉ có tại Bằng Phúc, Bắc Kạn.
- Nguồn nước tinh khiết: Sử dụng nguồn nước tự nhiên từ khe suối rất đặc trưng của Bắc Kạn. Nước suối trong vắt, ngọt mát, góp phần làm cho rượu trong veo và thơm ngọt tự nhiên.
- Rượu men lá Bằng Phúc được chứng nhận OCOP 4 sao đòi hỏi sản phẩm đạt các yêu cầu khắt khe theo chương trình OCOP là đặc sản rượu truyền thống tiêu biểu tại khu vực Bắc Kạn.
Nguồn gốc của rượu men lá Bằng Phúc Bắc Kạn xuất phát từ cái lạnh khắc nghiệt của vùng núi cao, người dân đã tìm cách bảo quản lương thực và tạo nên loại đồ uống giúp làm ấm cơ thể. Qua nhiều đời, dần hình thành công thức và quy trình làm rượu men lá Bằng Phúc truyền thống. Đây không chỉ là một thức uống mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa và đời sống của bà con vùng cao.
Rượu men lá của dân tộc Tày Bắc Kạn có nồng độ khoảng 23 ± 2 độ (tức 23%vol), hương thơm dịu nhẹ và vị êm, dễ uống. Sự kết hợp tinh tế của các loại lá thuốc không chỉ tạo nên hương vị đặc biệt mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe như cân bằng hệ tiêu hóa, giải độc cơ thể, và cải thiện giấc ngủ.
Anh em có thể xem kỹ hơn: Rượu men lá bằng phúc bao nhiêu độ
Rượu ban đầu được sử dụng nhiều trong gia đình, dịp lễ hội, cưới hỏi, và các nghi lễ quan trọng, thể hiện sự kính trọng và lòng hiếu khách của người Tày. Sau này được nhiều người yêu thích, biết đến đã trở thành đặc sản Bắc Kạn vô cùng đáng quý.
Khi rượu men lá Bằng Phúc đạt chứng nhận chất lượng OCOP 4 sao, người dân xã Bằng Phúc, huyện Chợ Đồn, Bắc Kạn vô cùng tự hào. Sản phẩm này không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được xuất khẩu ra nước ngoài, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân địa phương.
II. Bí mật nguyên liệu: Men lá, gạo nương và nguồn nước suối
Sự khác biệt then chốt của rượu men lá Bằng Phúc là gì? Là kinh nghiệm chọn lá men, điều chỉnh tỉ lệ ủ, và bí quyết chưng cất khiến rượu Bằng Phúc chĩnh hãng luôn đa dạng, độc bản.
1. Men lá rừng – “Linh hồn” của rượu men lá Bằng Phúc
Người Tày ở Bằng Phúc có câu: “Làm rượu men lá cũng giống như lấy cái tinh của trời đất, hái đúng mùa, phơi đúng nắng, mới giữ được hồn rượu, không phải mùa nào cũng hái được đâu.”
Mùa này là mùa bà con đi hái lá làm men vào khoảng tháng 4 đến tháng 7 âm lịch. Đây là lúc cây cối trong rừng phát triển mạnh, lá non đã thành lá bánh tẻ, đủ dược tính, tinh dầu trong lá nhiều nhất. Hái vào mùa này thì lá mới giữ được mùi thơm, vị cay, chát, ngọt… Đây là những yếu tố quyết định chất lượng men. Bà con chỉ cần đi vài ngày là đủ men nấu đến cuối năm.
Nếu hái lúc lá quá non dịp đầu xuân thì men yếu, không “ăn rượu”. Nếu hái lúc lá già dịp cuối thu, sang đông thì vị lá đắng gắt, rượu dễ chát và kém thơm. Lá hái về phải rửa sạch, phơi dưới nắng nhẹ cho khô tự nhiên, rồi giã nhỏ, trộn theo tỷ lệ bí truyền của từng gia đình.
Thành phần của men lá làm rượu men lá Bằng Phúc:
Nếu hỏi men lá có bao nhiêu thành phần, câu trả lời thật khó. Bởi ngoại trừ 1 vài thành phần men lá giống hệt nhau như bột nếp, bột tẻ, riềng rừng, men cũ… thành phần còn lại từ nhà nọ sang nhà kia nguyên liệu đã khác hẳn nhau. Có nhà chỉ 7-10 loại lá có nhà lại có tới 35 – 40 loại lá, không nhà nào giống nhà nào.
Gọi là men lá nhưng thành phần có cả một số loại quả ngày thường hay dùng như: Ớt, tiêu, vỏ cam quýt, sả… Cho đến thứ khó phải đi rừng như sáy dịp, quế, hồi, thảo quả dại, khúc khắc, cát sâm, hoa vàng, cỏ mán, sài diệp, nhân trần dại, cỏ ngọt, cà đắng … loại nào cũng có.
Tuy nhiên, cùng công thức cha mẹ truyền dạy, cùng nước, cùng gạo, cùng thời tiết khí hậu, nhưng nhà hai anh em nấu rượu men lá Bằng Phúc cạnh nhau lại nấu ra 2 loại rượu khác nhau: Rượu men lá nhà ông anh có thể thơm cay nồng, rượu nhà ông em lại ngọt dịu. Bí quyết nằm ở số lượng nguyên liệu và cách gia giảm pha trộn này thường được giữ kín.
Quy trình làm men lá nấu rượu Bằng Phúc Bắc Kạn:
Hái lá tươi theo mùa → Phơi khô tự nhiên → Giã nhỏ→ Trộn nước → Ủ men 30-60 ngày.
Sau khi hái lá tươi về, bà con phơi khô tự nhiên dưới nắng nhẹ, rồi giã nhỏ, nhào bột lá + bột gạo với nước suối thành khối dẻo, nặn bánh, rồi đem ủ 30 – 60 ngày cho men chín. Làm xong quả men, phơi khô khô đến xốp lên thì treo lên gác bếp. Men lá có tí mọt mí là men tốt. Cụ thể:
Gạo nếp hoặc gạo tẻ được rang hoặc xay nhuyễn thành bột. Trộn đều bột gạo với bột lá khô vữa giã nhỏ để tạo thành hỗn hợp. Nhào với nước khe suối đã được chắt lọc sạch, vì nước ngọt từ suối mát trong rừng, tinh khiết, ít tạp chất.
Cứ thế nhào cho đến khi hỗn hợp dẻo, có thể nắm thành từng nắm chắc tay. Không được để ướt quá khiến men dễ mốc hỏng, cũng không được khô quá khiến men khó nở. Bà con thường nặn tròn, dẹt hoặc hơi bầu tuỳ tập quán mỗi nhà. Kích thước men lá vừa phải cỡ nắm tay, để khi ủ và phơi khô dễ đều men.
Bánh men được đặt vào nia, phủ rơm khô, lá trong lá chuối hoặc trấu. Ủ kín trong chỗ khô ráo, thoáng khí. Thời gian ủ thường 30 – 60 ngày, có nhà để lâu hơn để men “chín kỹ”, thơm hơn. Men “chín” là khi bên ngoài bánh khô trắng, bên trong thơm mùi lá thuốc đặc trưng. Đem phơi nắng nhẹ cho thật khô, rồi cất giữ nơi khô ráo. Men càng để lâu càng “ngấu”, khi nấu rượu cho hương vị càng đậm đà.
Đấy nên là để chưng cất được giọt rượu men lá Bằng Phúc Bắc Kạn phải qua nhiều công đoạn, nhưng đều được bà con làm rất tỉ mỉ, cẩn thận, và quan trọng phải có bí quyết riêng thì rượu mới thơm, ngon, trọn vị được
2. Gạo nương bản – Hạt ngọc của núi rừng
“Men có tốt mà gạo không ngon, nước không trong thì rượu cũng khó ra cái hồn” – Trích dẫn từ câu nói của người dân Bằng Phúc Bắc Kạn.
Bà con dùng gạo tẻ, gạo nương do chính tay trồng trên nương rẫy. Gạo quyết định độ ngọt và độ đậm đà, độ dẻo và nồng độ rượu. Gạo ngon, tròn, dẻo, nhiều tinh bột thì rượu mới có hương thơm tự nhiên, ngọt lịm, uống êm, không gắt.
Gạo được vo thật sạch, rồi ngâm vài tiếng cho hạt mềm đều, dễ đồ thành cơm. Gạo được cho vào chõ gỗ hoặc chõ tre, đồ chín thành xôi. Xôi này phải để nguội bớt, còn âm ấm thì mới trộn men, nếu nóng quá sẽ “chết men”, còn lạnh quá thì men khó ngấm.
3. Nước suối – Yếu tố định mệnh
Nguồn nước suối tự nhiên giàu khoáng, quyết định độ tinh khiết và vị “êm” của rượu. Nước suối mát lành, trong vắt, có vị ngọt thanh tự nhiên, không lẫn tạp chất. Nước được dùng để trộn men với cơm nếp khi ủ. Lượng nước vừa phải, giúp men thấm đều, cơm không quá khô cũng không nhão.
Sau thời gian ủ, khi cơm đã lên men, nước suối lại được dùng để nấu rượu trong nồi đồng hoặc nồi gang. Chính nước suối này góp phần tạo nên hương vị mượt mà, thanh khiết của rượu. Người dân Bằng Phúc cho rằng: “Nếu thay nước suối bằng nước giếng hay nước máy thì rượu sẽ kém thơm, dễ bị chua, không còn cái vị mát lành, dễ uống đặc trưng như khi dùng nước suối.”
III. Quy trình sản xuất rượu men lá Bằng Phúc đạt chuẩn OCOP 4 sao
Rượu men lá Bằng Phúc muốn đạt chứng nhận OCOP 4 sao thì không chỉ ngon, sạch, chuẩn men lá truyền thống, mà còn phải có quy trình sản xuất chuẩn hóa, bao bì nhãn mác đẹp, truy xuất nguồn gốc rõ ràng và có thị trường tiêu thụ bền vững. Dưới đây là quy trình sản xuất rượu men lá Bằng Phúc chi tiết!
1. Lên men tự nhiên
Trộn gạo đồ chín + men lá giã nhỏ → Ủ trong chum sành 15-20 ngày ở nhiệt độ ổn định (20-25°C).
Như đã nhắc đến ở trên, việc lên men tự nhiên cần thời gian, và cần các bước chuẩn bị nguyên liệu chuẩn chỉnh. Không phải nguyên liệu nào cũng dùng được, không phải thời điểm, điều kiện nhiệt độ nào cũng phù hợp.
Nguyên liệu chọn lọc từ núi rừng là “cốt” để có mẻ rượu ngon. Bà còn thường tuyển chọn loại gạo nếp nương, hạt tròn, thơm dẻo. Lá làm men thì không phải lá nào cũng dùng được đâu, phải hái trong rừng sâu, từng loại lá có vị cay, đắng, ngọt khác nhau, phơi khô rồi mới giã nhỏ trộn làm men. Mỗi nhà có bí quyết riêng, nhưng đều chung tay giữ cái hồn men lá của người Tày.
Tiếp theo là cách ủ men lá truyền đời của bà con, cũng giống như nuôi con nhỏ, phải kiên nhẫn và biết chăm. Bà con trộn gạo đã đồ chín với men, rồi ủ kín trong chum, trong vại, phủ lá chuối lên trên. Ủ mấy ngày đầu phải để chỗ ấm, không gió lùa, sau mới hạ xuống chỗ mát. Cái nghề này không chỉ làm bằng tay, mà còn làm bằng kinh nghiệm và cả tình yêu với rượu.
2. Chưng cất thủ công bằng nồi đồng, củi
Chưng cất bằng nồi đồng đun lửa củi → Giữ lửa đều để rượu không bị khét. Đây là điều cơ bản và quan trọng nhất để có được mẻ rượu men lá Bằng Phúc thơm ngon, trọn vị.
Đến công đoạn nấu, nhà nào cũng có cái nồi đồng to, dùng từ đời cha ông để lại. Khi đun phải giữ lửa đều, không được to quá, cũng không để tắt. Rượu chảy xuống từng giọt trong veo, thơm nồng, bà con gọi đó là giọt tinh túy của núi rừng.
Nhìn giọt rượu chảy, nghe tiếng tí tách, ai cũng thấy tự hào. Quan trọng nhất khi nấu, bà con dùng nước suối mát lành từ khe núi để chưng cất. Nước suối trong vắt, ngọt mát, góp phần làm cho rượu trong veo và thơm ngọt tự nhiên.
3. Khử độc tố & Ủ rượu
Lọc qua hệ thống khử andehit, methanol (công nghệ hiện đại) → Ủ trong chum sành 30 ngày – 3 tháng → Rượu đạt độ êm tối ưu.
Sau khi chưng cất rượu men lá Bằng Phúc xong, thường để lắng tự nhiên, rồi được lọc qua hệ thống lọc hiện đại sạch sẽ để đạt độ trong tối đa, lọc bỏ các tạp chất và độc tố gây hại cho cơ thể như Methanol và Andehyd.
4. Đóng chai kiểm định
Rượu thành phẩm 23 độ → Đóng chai dán nhãn OCOP 4 sao → Kiểm tra chất lượng lần cuối.
Đây là bước cuối cùng trong quy trình sản xuất rượu men lá Bằng Phúc. Rượu được đóng vào can 5 lít, 10 lít, 20 lít hoặc các chai thuỷ tinh 500ml tiện dụng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trước khi đến tay người tiêu dùng.
Xem chi tiết và đặt mua rượu tại link:
- Rượu men lá Bằng Phúc chai 500ml
- Rượu men lá Bằng Phúc can 5L
- Rượu men lá Bằng Phúc can 10L
- Rượu men lá Bằng Phúc can 20L
Vì sao tiêu chuẩn OCOP 4 sao là chuẩn mực đánh giá chất lượng rượu?
Sản phẩm rượu men lá Bằng Phúc đạt OCOP 4 sao phải trải qua 3 vòng kiểm định gắt gao gồm:
- Chất lượng nguyên liệu đầu vào
- Quy trình sản xuất đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Độ ổn định hương vị và chỉ tiêu hóa học
→ Rượu OCOP 4 sao = Sản phẩm cao cấp nhất, an toàn tuyệt đối.
Điều kiện để rượu men lá Bằng Phúc được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao là:
Nguồn gốc và nguyên liệu làm rượu men là Bằng Phúc phải rõ nguồn gốc, có vùng trồng nếp, vùng hái lá men rõ ràng. Đảm bảo an toàn thực phẩm, không dùng phụ gia hóa học, không pha tạp.
Quy trình sản xuất rượu men lá Bằng Phúc phải ổn định, rõ ràng, được kiểm soát chất lượng. Nhà xưởng đạt điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP). Ứng dụng công nghệ hoặc kỹ thuật phù hợp nhưng vẫn giữ nét truyền thống.
Chất lượng sản phẩm: Rượu men lá Bằng Phúc phải được kiểm nghiệm nồng độ cồn, methanol, aldehyde, este… đạt chuẩn cho phép theo đúng quy định của bộ Y Tế: Hàm lượng methanol không được lớn hơn 100mg/ lít và hàm lượng andehit trong rượu không được vượt quá 50 mg/1 lít với rượu 100 độ. Tương ứng rượu men lá Bằng Phúc 23 độ, lượng methanol chỉ ở mức 40-41mg/L rất thấp so với tiêu chuẩn nên đảm bảo rượu sau khi uống không gây mệt mỏi, háo nước, giữ được hương vị đặc trưng, ổn định giữa các lô hàng.
Bao bì, nhãn mác của rượu men lá Bằng Phúc phải đẹp, phù hợp thị trường; có logo, tên thương hiệu, thông tin nhà sản xuất. Ghi rõ hạn sử dụng, nồng độ, dung tích, thành phần, hướng dẫn bảo quản. Có tem truy xuất nguồn gốc QR code.
Tính cộng đồng và văn hóa: Rượu men lá Bằng Phúc phải gắn liền với bản sắc văn hóa địa phương của người Tày. Có câu chuyện sản phẩm để tăng giá trị văn hóa.
Thị trường và thương mại: Rượu men lá Bằng Phúc đã có thị trường tiêu thụ ổn định, không chỉ trong huyện mà còn mở rộng ra tỉnh/thành khác. Có khả năng tham gia vào siêu thị, hội chợ, các kênh thương mại điện tử.
Tiêu chí chấm điểm OCOP 4 sao: Tổng điểm đánh giá từ 70 đến dưới 90 điểm (theo bộ tiêu chí OCOP quốc gia). Đủ điều kiện mở rộng quy mô cấp tỉnh/thành, hướng tới đạt 5 sao (tầm quốc gia và quốc tế).
IV. Thưởng thức rượu men lá Bằng Phúc đúng cách – Hương rừng trong từng giọt
Để thưởng thức rượu men lá đúng cách, người ta thường uống rượu trong các bữa ăn hoặc trong các dịp lễ hội. Rượu men lá có thể được uống nguyên chất hoặc lạnh. Một số người còn sử dụng rượu men lá để nấu ăn, tạo nên những món ăn độc đáo và hấp dẫn.
Rượu men lá cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp. Rượu nên được đậy kín để tránh bay hơi và giữ nguyên hương vị. Khi sử dụng, nên rót rượu ra ly và uống từ từ để cảm nhận hết hương vị đặc trưng của rượu.
Mùi hương đặc trưng của rượu men lá Bằng Phúc sẽ thoảng hương men lá ấm nồng pha lẫn vị ngọt dịu của gạo nương, hậu hương thảo mộc tinh tế.
Vị rượu men lá Bằng Phúc khi uông sẽ ngọt thanh từ gạo nơi đầu lưỡi, xuống cổ họng êm mượt không gắt, không nóng, mềm môi. Hậu vị rượu men lá Bằng Phúc mát dịu, lưu hương thảo dược nhẹ nhàng.
Cách thưởng thức rượu men lá Bằng Phúc đúng chuẩn ở nhiệt độ 18 – 20°C (không dùng đá lạnh). Nên dùng ly gốm nhỏ hoặc chén sứ để thưởng thức rượu từ từ. Món ăn kèm: Thịt nướng, nem chua, phô mai vừa.
V. Mua rượu men lá Bằng Phúc chính hiệu ở đâu? Giá bao nhiêu?
Định giá rượu men lá Bằng Phúc Bắc Kạn – Theo giá thị trường 2025
- Rượu chuẩn OCOP 4 sao: 35.000đ – 45.000đ/lít (tùy thời điểm ủ).
- Rượu ủ lâu năm (3-5 năm): 150.000đ – 300.000đ/lít.
Địa chỉ mua rượu men lá Bằng Phúc Bắc Kạn uy tín
- Trực tiếp tại HTX Bằng Phúc (xã Bằng Phúc, Chợ Đồn, Bắc Kạn).
- Cơ sở phân phối chính: Số 22 ngách 8/1 ngõ 172 Phú Diễn, phường Phú Diễn, Hà Nội
Cảnh báo hàng giả: Chỉ mua sản phẩm có tem OCOP 4 sao, mã QR rõ ràng, tránh mua rượu không nhãn mác hoặc giá rẻ bất thường (< 25.000đ/lít).
Ruoumenlabangphuc.net – Tại sao Rượu men lá Bằng Phúc là lựa chọn số 1?
Rượu men lá Bằng Phúc không chỉ là thức uống – đó là tinh hoa ẩm thực núi rừng Bắc Bộ, kết tinh từ:
- Bí quyết gia truyền qua nhiều thế hệ.
- Nguyên liệu thuần khiết đất rừng Bắc Kạn.
- Tiêu chuẩn OCOP 4 sao đảm bảo chất lượng tối ưu.
Với mức giá 35.000đ – 45.000đ/lít, đây là lựa chọn thông minh cho người sành rượu truyền thống: Ngon – bền vững – an toàn. Hãy thưởng thức để cảm nhận hồn thiên nhiên trong từng giọt rượu men lá!
Liên hệ ngay với Ruoumenlabangphuc.net để mua sỉ lẻ rượu men lá Bằng Phúc với giá tốt:
- Sdt/zalo: 0399.383.356
- Cơ sở phân phối: số 22 ngách 8/1 ngõ 172 Phú Diễn, phường Phú Diễn, Hà Nội
Website: Ruoumenlabangphuc.net
